Kraj Niemcy

Stolica: Berlin
Waluta: euro (EUR), 1 EUR = 100 centów
Wiza: nie jest wymagana
Język: niemiecki
Napięcie: 230 V
Powierzchnia: 357 121 km²
Ludność: 82 398,3 tys.

Alpy Bawarskie

Baden

Bawaria

Berlin

Brandenburgia

Przepiękny „Ogród Berlina”, wspaniałe pałace i bogata oferta turystyczna.

Informacje ogólne

Zwiedzanie Brandenburgii szybko uzmysławia turystom, że Niemcy są krajem, w którym ciągle jest coś do odkrycia. W trakcie podróżowania po regionie mija się szerokie panoramy ujmujących krajobrazów, krystalicznie czyste i malowniczo położone akweny oraz ogromne obszary leśne, wśród których poukrywały się poszczególne atrakcje turystyczne. Do pięknego krajobrazu dochodzi bogactwo historycznych pałaców, zabytków i imprez kulturalnych organizowanych w poszczególnych ośrodkach miejskich. Ogólnie rzecz biorąc Brandenburgia jest krainą wycieczek idealnych na krótki urlop lub weekendowe wypady, a także na dłuższe wczasy z możliwością uprawiania turystyki aktywnej. Region oferuje przez cały rok wszystkie najciekawsze przejawy turystyki podróżnikom w różnym wieku, o zróżnicowanym guście i temperamencie. Miłośników historii zabytkowe klasztory zabierają w czasy średniowiecza, spacerowiczów zachęcają malownicze uliczki historycznych przedmieść miejskich, natomiast na amatorów sportów czekają rzeki, jeziora i liczne kompleksy sportowo-rekreacyjne.

Nizinny krajobraz Brandenburgi położonej przy wschodniej granicy z Polską jest bardzo zróżnicowany. Część wschodnich rubieży regionu wyznacza rzeka Odra, aczkolwiek przez krainę przepływają inne ważne dla Niemiec rzeki: Łaba, Sprewa i Hawela, tworząc tym samym największy krajobraz rzeczny w Europie. W pejzaż Brandenburgii wpisały się pola, lasy sosnowe, dębowe i bukowe, a także podmokłe łąki przy przepięknych jeziorach tworzących dwa pojezierza: Brandenburskie i Maklemburskie, które najlepiej podziwiać na sielankowych rejsach z pokładu statku pasażerskiego. Brandenburgia okala Berlin położony w samym centrum landu oraz sąsiaduje od północy z Maklemburgią, natomiast od południa i zachodu z Saksonią. W poszczególnych zakątkach można znaleźć rezerwaty biosfery (Schorfheide-Chorin, Szprewald, Park Narodowy Doliny Dolnej Odry) oraz parki i rezerwaty przyrody doskonale nadające się do uprawiania turystyki. Owocowym spichlerzem Brandenburgii jest Havelland, gdzie szczególnie w kwietniu można obserwować morze białych i różowych kwiatów zdobiących drzewa.

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Brandenburgia powstała na terenach zamieszkiwanych przez plemiona Słowian połabskich, które w X w. zostały podbite przez wojujące plemiona germańskie. Dwa stulecia później Albrecht Niedźwiedź utworzył Marchię Północną (później Brandenburską), która stała się bazą do dalszych podbojów ziem położonych na wschód od Odry. W kolejnych okresach historycznych marchią władali Wittelschbachowie, Luksemburgowie i Hohenzollernowie, dzięki którym Brandenburgia przeszła interesujący rozwój historyczny w kulturze, polityce i sztuce. Powstały wtedy unikatowe centra miast, zabytki przemysłowe i obiekty sakralne o dużej randze. Brandenburgia stała się od roku 1701 prowincją Królestwa Pruskiego (w tym czasie władzę królewską po śmierci Fryderyka Wilhelma przejął jego syn – Fryderyk I), aczkolwiek dynastia Hohenzollernów rządziła aż do I wojny światowej. Po II wojnie światowej Brandenburgia była częścią okupacyjnej strefy sowieckiej i przeszła później do nowopowstałego NRD. Po upadku muru berlińskiego kraina historyczna odzyskała swoją nazwę, a stolicą landu stał się nie Berlin będący odrębną jednostką administracyjną, ale Poczdam.

Stolicą Brandenburgii jest Poczdam – miasto, które odegrało bardzo ważną rolę w historii Niemiec i Europy oraz ważne centrum akademickie, kulturalne i naukowe. Czarująca atmosfera starówki zbudowanej pomiędzy rozgałęzionymi odnogami rzeki Haweli odczuwalna jest na każdym kroku, a także w zabytkach wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Poczdam położony jest w sąsiedztwie lasów i jezior, z przestrzenią miejską zdominowaną przez tereny zielone i parki sprzyjające spacerowaniu. Nazwa miasta pochodzi od słowiańskiej osady Poztupimi (Pod Dębami) i związana jest z zapiskami kronikarzy datowanymi na 993 r. Prawa miejskie Poczdam nabył w XIV wieku i dzięki rządzącej tam do I wojny światowej dynastii Hohenzollernów, stał się jednym z najpiękniejszych miast w Niemczech, zwanym „Wersalem Północy” lub też „Ogrodem Berlina”. Przyczynił się do tego głównie Fryderyk Wilhelm I zwany Wielkim Elektorem, który w roku 1744 zaczął budować swoją rezydencję. Ważną datą w historii miasta był rok 1911, w którym założono pierwszą w Niemczech i na świecie wytwórnię filmową Babelsberg, a także rok 1945 i „konferencja poczdamska”. Zaraz po zakończeniu II wojny światowej, na przełomie lipca i sierpnia, pałac Cecilienhof gościł Wielką Trójkę (prezydent USA Harry Truman, przywódca ZSRR Józef Stalin i premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill), która ustaliła los powojennej Europy. Turyści przyjeżdżają do miasta głównie po to, by zobaczyć unikalny w skali światowej kompleks pałacowo-parkowy Sanssouci, niemniej zwiedzanie miasta polega również do obejściu kilku interesujących dzielnic. Sam pałac jednak (nazwa Sanssouci pochodzi od francuskiego „bez trosk”) jest symbolem hedonizmu w architekturze i najpiękniej wygląda wiosną, kiedy pałacowe parki toną w całej palecie barw. Właśnie tam Fryderyk przyjmował artystów i dawał znakomite koncerty na flecie. Prześliczna budowla w stylu francuskiego rokoka, położona na wzgórzu przekształconym w tarasy ogrodowe zawsze pełna jest turystów. Piękno Sanssouci najlepiej jest widoczne sprzed tryskającej wodą i otoczonej posągami Wielkiej Fontanny. Podczas pokonywania szerokich schodów wejściowych turystycznym oczom ukazują się szczegóły zachwycającej elewacji, między innymi kamienne kariatydy (podpory architektoniczne w formie postaci) podtrzymujące gzyms i ogromne okna nadające budowli subtelnej lekkości. Zwiedzanie wnętrz to prawdziwa uczta dla wzroku śledzącego bogate girlandy, obramowania ozdobione motywami roślinnymi i delikatne linie biegnące między kratkami i muszelkami. Spacerujących turystów zadziwiają kolejne komnaty, Sala Marmurowa, Sala Koncertowa i biblioteka, a także pozostałe budynki całego kompleksu, takie jak: parterowy budynek galerii obrazów Bildergalerie, kościół Pokoju zbudowany nad brzegiem jeziora, pałacyk zwany Nowymi Komnatami, zabytkowy młyn-wiatrak będący jednocześnie doskonałym punktem widokowym, monumentalny Orangerieschloss z galerią widokową oraz konny pomnik Fryderyka Wielkiego. Uwagę przyciąga także przypominający świątynię buddyjską Pawilon Smoków, w którym funkcjonuje przyjemna restauracja, okrągły Belveder na Wzgórzu Klausa oraz Nowy Pałac będący typowym przykładem architektury królewskiej. Budynków kryjących pełne przepychu wnętrza i innych ciekawostek jest więcej, aczkolwiek mnóstwo czasu zajmuje również spacer po przepięknych ogrodach  i alejkach poprowadzonych wzdłuż kanału do Łaźni Rzymskich. Uwagę zwiedzających przyciąga także piękny pałac Charlottennhof. Będąc już w Poczdamie warto dodatkowo zwiedzić starówkę położoną nad Hawelą. Na kilka pamiątkowych zdjęć z pewnością zasługuje Stary Rynek z XVIII-wiecznym ratuszem, deptak ciągnący się od Bramy Brandenburskiej do kościoła św. Piotra i Pawła, Wyspa Przyjaźni z ładnym parkiem, ciekawe Muzeum Filmu i rokokowe kamieniczki. Ciekawostką architektoniczną jest stacja pomp Dampfmaschinenhaus przypominająca mauretański meczet, a także tzw. Dzielnica Holenderska pełna niewielkich kamieniczek z czerwonej cegły, w których urządzono przytulne restauracyjki i sklepiki z pamiątkami. Do planu zwiedzania warto także włączyć północną część miasta, gdzie znajduje się wyglądająca jak stara rosyjska wieś osada Alexandrowska (niegdysiejsza rezydencja rodziny cesarskiej) oraz Neuer Garten, czyli dawny angielski park krajobrazowy, kryjący kilka ciekawych budynków. Jest wśród nich Schloss Cecilienhof – pałac nazwany tak na cześć Cecylii (małżonki księcia Wilhelma). Turystom udostępniono prywatne pokoje pary książęcej i salę, w której odbyła się słynna Konferencja Poczdamska. Zabytkowych ciekawostek w Poczdamie jest znacznie więcej, dlatego warto rozważyć pozostanie w mieście przynajmniej na jedną noc, by zwiedzić jeszcze tropikalne ogrody Biosphare Postdam i pobliską dzielnicę Babelsberg.

Kuchnia

Kuchnia niemiecka może pozytywnie zaskoczyć turystów, im bardziej będą wgłębiali się w tajniki kulinarne poszczególnych regionów. Wbrew pozorom potrawy serwowane przez niemieckich kucharzy charakteryzują się dużą różnorodnością, niemniej bardzo często sprowadzane są do wspólnego mianownika: dużo i tłusto, ale przede wszystkim smacznie. Najlepiej będą się tam czuli kulinarni smakosze, dla których spożywanie kalorycznych i obfitych dań stanowi czystą przyjemność, a odkrywanie potraw niespotykanych nigdzie indziej na świecie okaże się kulinarną frajdą.

W schemacie dnia przeciętnego Niemca pojawiają się najczęściej trzy główne posiłki: fruhstuck, mittagessen i abendessen/abendbrot. Na obfite śniadanie (fruhstuck) składają się głównie białe kiełbaski, wędliny, sery, jajka pod różną postacią, dżem i musli. Przeważnie w dużych miastach uzupełnieniem jest późne śniadanie brunch lub drugie śniadanie zweites fruhstuck, niemniej wszyscy oczekują na porę obiadową między 12.00 a 14.00 – mittagessen (zupa, drugie danie, deser). Warto tutaj zaznaczyć, że restauracyjne dania z „menu” są tańsze niż potrawy z „karty dań” (speisekarte). Obiad może być jadany również późnym popołudniem i wieczorem, niemniej na zakończenie dnia, około godziny 20.00, powinno się spożyć kolację abendessen/abendbrot. Podczas zwiedzania niemieckich miast, gdy przyjdzie pora obiadowa, warto rozglądnąć się za takimi szyldami jak: Restaurant (restauracje), Gasthaus (gospody), Kneipe (knajpy) czy Cafe (kawiarnie). Bary szybkiej obsługi to schnellimbiss lub bude, natomiast chętnie odwiedzane winiarnie i piwiarnie widnieją odpowiednio pod szyldem weinstube i bierstube, chociaż nie sposób nie zauważyć, iż na wielu ulicach dominują tureckie kebaby, lokale azjatyckie i bary sushi.

Podstawowym składnikiem wielu dań jest po prostu chleb i tutaj wybór tego typu pieczywa jest znacznie szerszy niż w innych krajach. Nie sposób też wymienić wszystkich gatunków bułek, podobnie jak nazw dań obiadowych, niemniej zawsze jest w czym wybierać, a kubki smakowe pobudzają się na myśl o wspaniałych daniach mięsnych w zawiesistych sosach. Obiady wzorowane są na kuchni chłopskiej i składają się głównie z ziemniaków, kapusty oraz mięsa i tutaj królują przyrządzane na rozmaite sposoby: wołowina, wieprzowina, golonka, boczek i drób, choć smakosze gustują w sarninie, mięsie z dzika i zająca czy dzikim ptactwie (głównie bażanty). Ziemniaki mogą być podawane w różnych postaciach (gotowane, smażone, frytki, placki ziemniaczane), aczkolwiek w menu często pojawiają się knedle ziemniaczane, chlebowe, pyzy i kluski. Do tego dochodzi mięso w postaci najchętniej zamawianych sznycli, przeróżnych kotletów i pieczeni. Zupy nie są co prawda aż tak popularne, ale w przypadku niespodziewanego głodu można ulec gulaschsuppe (gulaszowej), kartofelsuppe (ziemniaczanej), zwiebelsuppe (cebulowej) lub bruhe (bulionowi). Można także skorzystać z opcji łączonej i zamówić danie jednogarnkowe – eintopf, przypominające gęstą zupę, zapiekankę lub gulasz.

Wybrane dania niemieckiej kuchni:

Linsensuppe – zupa z soczewicy podawana z kiełbaskami.

Kasseler Rippchen – wędzony kotlet z kością.

Leberkase – pokrojony klops podawany na gorąco w bułce z musztardą.

Schwartelbraten – pieczeń wieprzowa z kapustą kiszoną i knedlami z bułki.

Leberknodelsuppe – bawarski bulion z wątrobianymi klopsikami.

Hunsrucker Festessen – kiszona kapusta z ziemniakami i szynką.

Martinsgans – gęś faszerowana kasztanami i jabłkami serwowana na św. Marcina (11.XI).

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Himmel und Erde – ziemniaki z cebulą i jabłkami, podawane w różnej formie, np.: z kaszanką.

Eisbein mit Erbspuree – pieczona golonka z kapustą gotowaną w szampanie i puree z groszku.

W niemieckim języku kulinarnym na stałe zapisało się słowo wurst odnoszące się do kiełbasianych specjalności podawanych najczęściej jako przekąska lub lekki lunch. Oprócz tradycyjnych kiełbas pod różną postacią, mogą to być frankfurterki, smaczne rheinische, nurnberger bratwurste i pfalzer, niemniej atrakcyjnie prezentują się białe kiełbaski z dodatkiem cebuli i natki pietruszki – weisswurst. Niezależnie od rodzaju restauracji, posiłek warto zakończyć kieliszkiem sznapsa – przykładowo porcją wódki enzian lub kirschwasser.

Z racji tego, że kuchnia niemiecka za sprawą historii spokrewniona jest z kuchnią austriacką, na stoły często trafia sznycel po wiedeńsku, zupa z knedlami, strudel jabłkowy z rodzynkami czy słodkie knedle z morelami.

Jeżeli ktoś nie przepada za dużą ilością mięsa może zawsze sięgnąć po ryby, których w Niemczech nie brakuje i tutaj zmysł smaku pobudzają świeże pstrągi łowione w rzekach i jeziorach, sandacze, śledzie pod różną postacią i karpie podawane później na przykład po turyńsku w sosie jarzynowym z dodatkiem buraków. Szefowie kuchni polecają dla wegetarian danie obazda – pastę z sera camembert, żółtka i masła podawanego z cienko pokrojoną surową cebulą i preclami, natomiast królewskim i bardzo smakowitym dodatkiem do wielu potraw są szparagi (sezon szparagowy trwa od kwietnia do końca czerwca, a szczególnie polecanymi regionami są Schwetzingen, Schrobenhausen i Beelitz).

Do popołudniowej kawy podawana jest zwykle duża porcja ciasta i tutaj Niemcy specjalizują się w sernikach, szarlotkach i plackach z owocami (głównie śliwkami i wiśniami), chociaż pozytywnie zaskoczyć może kaloryczny kaiserschmarrn, czyli naleśnik pokrojony w paski, posypany cukrem i rodzynkami, podawany z syropem owocowym. Specjalnością są także pączki kojarzące się głównie z karnawałem.

Podstawowym niemieckim napojem jest mimo wszystko piwo, którego historia sięga średniowiecza i związana jest z zakonnikami wykorzystującymi chmiel, słód i wodę do produkcji zacnego trunku. Przed wybraniem się do restauracji warto zapamiętać takie nazwy ja: helles (jasne), dunkles (ciemne), weissbier (białe pszeniczne) oraz lagerbier (lager z dolnej fermentacji). Picie piwa to wielowiekowa tradycja kultywowana najweselej w Monachium podczas słynnych dożynek chmielowych Oktoberfest. Chociaż każdy region warzy swoje ulubione piwa, konkurować z najlepszymi piwami z sąsiednich Czech mogą: fryzyjski Jever, bremeński Beck’s, dortmundzki DAB, berliński Berliner Kindl, drezdeńskie produkty browaru Radeberg czy znany każdemu piwoszowi Paulaner i Franziskaner. Z pasją pija się także ciemne piwo górnej fermentacji Schwarzbier, mocnego Bock’a czy kwaśne piwo pszeniczne górnej fermentacji Weizenbier. Warto przy tym pamiętać, że piwo z pianą na dwa palce zawsze jest najlepsze.

Koneserzy wina również mają w czym przebierać. Najlepsze wina typu Riesling osiągają wysokie ceny, a do najwyżej cenionych należą wina z rejonu Rheingau, Mozeli, Frankonii i Badenii. Warto czytać etykiety i zwracać uwagę na takie wyróżniki kategorii jak: Kabinett (najlżejsze z win), Spatlese (wina wysokiej jakości powstałe z całkowicie dojrzałych gron zebranych po ukończeniu normalnych zbiorów), Auslese (mocne wina z najbardziej dojrzałych kiści winogron, zebrane z pewnym opóźnieniem). Obfitość gatunków i szczepów staje się mimo wszystko problemem nawet dla koneserów, a dopasowanie wina do potrawy może okazać się trudnym wyzwaniem. Przed sięgnięciem po kartę win, warto zapamiętać takie słowa jak: słodki – suss, półwytrawny – halbtrocken i wytrawny – trocken oraz nazwę wina musującego sekt.

Po ciężkich i kalorycznych potrawach warto również sięgnąć po kieliszek czegoś mocniejszego. Chętnie pijaną wódką jest żytniówka Weizen Doppel Korn, winiak Wienbrand, a także rozmaite likiery i wódki ziołowo-korzenne. Znaną marką jest Jagermeister, Kummerling czy serwowany w Berlinie Kaulzdorferkrauter Likor, niemniej każdemu na zdrowie zawsze wyjdzie kieliszek likieru ziołowego z dodatkiem płatków złota – Goldwasser.

W trakcie podróżowania po Brandenburgii warto zwrócić uwagę na dwa regionalne specyfiki. Jednym z nich są „spreewaldzkie ogórki” pochodzące z najbardziej obfitującego w warzywa regionu Niemiec. Turyści z rozkoszą sięgający po produkty kiszone z pewnością będą się zajadali marynowanymi „ogórkami z Lubbenau”, których proces przygotowania trwa nawet kilka tygodni, a używane przyprawy są największą tajemnica ich twórców. Podstawą są przeważnie: koper, chrzan, cebula, bazylia, cytryna, wiśnie, wino, liście orzecha, a nawet dodatek musztardy. Takie właśnie ogórki bywają symbolem nostalgii niemieckiej za czasami NRD. Drugim produktem godnym uwagi są „rzepki z Teltow” – ostre w smaku warzywa będące składnikiem wielu tradycyjnych potraw. W poczdamskich restauracjach warto także pokusić się o sandacza po hawelsku podawanego najczęściej z pierzynką kopru, ogórkami, knedlami i soczewicą oraz zupę z węgorza przygotowaną na bazie rosołu wołowego.

Obyczaje

Niemcy są co prawda najludniejszym krajem Europy, ale społeczeństwo odznacza się wyjątkową jednorodnością. Mniejszości narodowe zajmują niewielki procent ogółu, aczkolwiek na ulicach szczególnie największych miast można spotkać mnóstwo cudzoziemców i imigrantów, głównie z Turcji i krajów byłej Jugosławii, którzy osiedlili się tam po zakończeniu II wojny światowej. Społeczeństwo niemieckie nie charakteryzuje się pogłębioną duchowością religijną, niemniej jedna trzecia to zdeklarowani katolicy (głównie na południu kraju), a także protestanci (na północy).

Obecnie jest to kraj odgrywający bardzo ważną rolę na europejskiej scenie politycznej, w którym największe miasta prezentują się jako kosmopolityczne centra pełne zróżnicowania kulturowego. Za sposób na życie uchodzi tam korzystanie z bogatego życia nocnego i kulturalnego, co przekłada się na ogólny obraz społeczeństwa. Niemcy przywiązują również wielką wagę do wypoczynku i chociaż ich kraj nie dysponuje aż tyloma walorami przyrodniczymi co sąsiedzi, można liczyć na wspaniałą infrastrukturę turystyczną zorganizowaną na najwyższym poziomie. Sami Niemcy również lubią podróżować, dlatego niemieckich podróżników można spotkać na całym świecie, w najmniej spodziewanych zakątkach.

Po zakończeniu II wojny światowej najważniejszym wydarzeniem dla Niemców było zjednoczenie kraju w 1989 roku, które połączyło społeczeństwo, odsunęło na drugi plan podziały polityczne i historyczne oraz przyniosło mnóstwo korzyści również gospodarczych. Pomimo stereotypów związanych z podziałem na Niemców z Zachodu i Wschodu, niemiecka duma objawia się w znanych markach samochodów, autostradach, sportach narodowych, wielkich przedsięwzięciach budowlanych i temperamencie gospodarczym.

Cudzoziemcom Niemcy przedstawiają się jako kraj niezwykle czysty, punktualny, pełen świadomości ekologicznej, ładu, porządku i słynnej niemieckiej precyzji. Cechą społeczeństwa jest także zaangażowanie polityczne dążące do zerwania z trudną przeszłością oraz stawianie na edukację. Podróżując po kraju można także zauważyć wyraźnie zaznaczoną tożsamość regionalną, wiążącą ich mocno z „małymi ojczyznami” zwanymi landami. Luźne i oryginalne podejście Niemców do kultury i sztuki oraz ogromne środki wydawane na te cele sprawiają, że w tym kraju na wysokim poziomie rozwinął się teatr i opera, muzyka poważna, literatura, sztuka współczesna oraz kino.

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Dzięki tym wszystkim aspektom współczesne Niemcy odbiegają od tradycyjnego wyobrażenia i dzięki multikulturowości sprzyjają rozwojowi turystyki. Nie każda kobieta musi kojarzyć się z imieniem Helga i obfitym biustem, a mężczyzna z dużym brzuchem, drogim samochodem czy jodłującym Bawarczykiem w krótkich spodniach z kuflem piwa w ręku. Szczególnie młode pokolenia walczą o zerwanie z tym stereotypem i w obiektywny sposób  mierzą się z trudną przeszłością. Naród niemiecki wywodzi się z takich plemion jak Germanowie, Frankowie, Sasi, Szwabowie czy Bawarowie, a szereg tradycji związanych z grupami etnicznymi jest bardzo mocno kultywowany i eksponowany w codziennym życiu. I tak Meklemburczycy uchodzą za zamkniętych w sobie, Sasi za pracowitych, Bawarczycy za ludzi przywiązanych do wiejskich tradycji, a Szwabowie za oszczędnych. Dla wielu Europejczyków przejawem niemieckiej gościnności jest słynny festiwal „Oktoberfest” (święto piwa i dożynki chmielowe organizowane w Monachium), a także wielki „Karnawał” najhuczniej obchodzony w miastach nad Renem, tradycyjne Zielone Świątki, „Pfingstritt” –festiwal wywodzący się ze starogermańskiego obrzędu płodności, święta lokalnych bractw strzeleckich „Schutzenfeste”, parady „Rosenmontag”, dzień św. Marcina, pokojowe marsze wielkanocne czy inne imprezy masowe. Popularne są także rozmaite festyny pełne straganów, na których sprzedaje się pierniki, ozdoby i prezenty  świąteczne oraz mnóstwo innych „geschenków”.

Niemcy przywiązują dużą wagę do tradycyjnych śniadań (składających się głównie z białej kiełbasy na gorąco i kawy), karnawału będącego czasem szczególnym i kilku najważniejszych świąt, takich jak Nowy Rok, Wielkanoc, Dzień Zjednoczenia Niemiec czy Dzień Reformacji, które ze względu na wielowyznaniowość są różnie obchodzone w poszczególnych landach.

Warto pamiętać, że Niemcy przestrzegają podstawowych form grzecznościowych, takich jak „Frau” (Pani) i „Herr” (Pan), podawanie dłoni na przywitanie w przypadku mężczyzn i pocałunek w policzki w przypadku kobiet. Na każdym kroku można usłyszeć wszechobecne pozdrowienie „Tschus” (cześć, pa) oraz tradycyjne zwroty „Guten Tag” (Dzień Dobry) i „Auf Wiedersehen” (Do Widzenia). Pod względem zwiedzania zabytków i atrakcji turystycznych Niemcy nie są w specjalny sposób restrykcyjni, więc panuje tam pełna swoboda nie odbiegająca od przyjętych norm w Europie. Ogólnie przyjęte jest, że rachunek w restauracji obejmuje 15 proc. opłatę za obsługę, niemniej kelner zadowolony będzie z napiwku wysokości 5-10 proc. Niewielki napiwek można również zostawić taksówkarzowi.

Być może Niemcy kojarzą się ze sztywnym narodem pozbawionym dobrego humoru, niemniej jeśli nie pozna się ich osobiście, przeświadczenie takie nie do końca musi być prawdziwe.

Aktywny wypoczynek

Brandenburgię można zwiedzać na wiele sposobów, łącząc bierny wypoczynek z aktywnymi formami. Poszczególne zakątki landu da się pokonać pieszo, na rowerze (doskonale rozwinięta sieć dróg rowerowych), statkiem, konno czy na rolkach. Dużą popularnością cieszą się spływy kajakowe przez niepowtarzalne, bezkresne krajobrazy (np.: kanały Spreewaldu i region jezior Rheinberg). Dobrze można się tam bawić podczas kąpieli, łowienia ryb, pływania żaglówką, motorówką lub statkiem parowym. Rajem dla szukających wypoczynku, entuzjastów fitnessu i sportu, miłośników ogrodów, fanów pikników i imprez kulturalnych jest park Biosfera Poczdam, a także okolica stolicy regionu. Dużą popularnością cieszą się rejsy białą flotą po kanałach Haweli i zwiedzenie okolicznych parków na rowerze. Rowerzyści i miłośnicy skatingu (jazdy na rolkach i deskorolkach) mają do dyspozycji jeden z najdłuższych w Europie szlaków Fleming Skate, który podzielony jest na szereg pętli zapewniających przeżycia na rolkach lub na kółkach dla każdego (region znajduje się kilka kilometrów na południe od granicy miejskiej Berlina). Przy okazji można zwiedzić szereg zabytkowych młynów, pałace, klasztory, muzea i kąpieliska. Ciekawe trasy rowerowe znajdują się również w pobliżu Frankfurtu nad Odrą – przebiega tam znany szlak na linii Oder-Neisse-Redwag wytyczony wzdłuż Odry i Nysy Łużyckiej. Niezwykle popularnym rajem dla miłośników aktywnego wypoczynku jest Snowtropolis, gdzie oprócz całorocznej jazdy na nartach i snowboardzie można uprawiać gry zespołowe, grać w badmintona i korzystać z wielu innych ofert dostępnych sezonowo.

Wycieczki Fakultatywne

Babelsberg – zaraz koło Poczdamu, na prawym brzegu rzeki Haweli, w zakolu utworzonym przez akweny Tiefer See i Griebnitz-See, znajduje się las, który wybrano na miejsce budowy jednej z letnich rezydencji cesarskich. Wzniesiono tam głównie obiekty przypominające angielskie posiadłości wiejskie, gdzie rezydował między innymi Wilhelm I. Poszczególne aleje prowadzą do ciekawostek przyrodniczych i budynków różnego przeznaczenia, z których najokazalej prezentuje się Zamek Babelsberg ukończony w 1835 r. Architektoniczne cudo stanęło na rozległej polanie, w pobliżu miejsca, gdzie łączą się dwa jeziora. Pałac przyciąga ozdobnymi wieżyczkami, bajkową bryłą kontrastującą z zielenią oraz pomieszczeniami zamieszkiwanymi przez Wilhelma i księżniczkę Augustynę. Obok parku skrywającego mnóstwo dodatkowych atrakcji, drugim miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów i rodziny z dziećmi jest Filmpark Babelsberg. Znane na całym świecie studio filmowe działa z powodzeniem od 1911 r., a jego część udostępniono zwiedzającym. Nie bez powodu można tam spędzić cały dzień, podglądając plany filmowe, ekscytujące pokazy kaskaderskie i zwierzęta przygotowywane do pracy na planie. Dodatkowych atrakcji jest tam mnóstwo, więc warto dodać Babelsberg do planu zwiedzania Brandenburgii. Pobliską ciekawostką turystyczną jest przykładowo „most szpiegów” widoczny brzegów jeziora przy zamku Babelsberg. Słynny Glienicker Brucke często był uwieczniany przez filmowców jako miejsce służące wymianie ujawnionych agentów między stronami okupacyjnymi Berlin, jeszcze przed upadkiem muru berlińskiego.

Klasztor Chorin – jeden z najwspanialszych przykładów architektury gotyckiej w Brandenburgii potrafi wywrzeć wrażenie na miłośnikach tego typu budowli. Potężny klasztor założyli w zbożnych celach w XIII wieku cystersi, niemniej kilka stuleci później reformatorzy uczynili z przestronnych wnętrz pomieszczenia dla zwierząt hodowlanych. Prace restauracyjne uchroniły jednak budowlę przed zniszczeniem i obecnie można podziwiać ogromną bazylikę, krużganki i interesujące elementy fasady. Warto pojawić się w klasztornych murach w lipcu bądź w sierpniu, by wysłuchać pobudzającej wyobraźnię muzyki poważnej i innych pasjonujących koncertów.

Spreewald – turystyka w rezerwacie biosfery objętym ochroną UNESCO rozwija się już od ponad stu lat. Ta niezwykła kraina położona na obszarze Łużyc Dolnych jest unikalnym przykładem nizinnego krajobrazu rzeczno-dolinowego, w który wpisały się podmokłe, zalesione równiny nad rzeką Szperawą, poprzecinane siecią strumieni i kanałów. Malowniczo prezentują się również pola obsiane warzywami i ziołami oraz wioski ukryte między lasami, mijane podczas kajakowych eskapad. Wspaniała przyroda, dziesiątki gatunków ptaków wodnych i roślin są magnesem dla miłośników takich atrakcji. Ponadto w Spreewaldzie dobrze będą się czuli amatorzy aktywnego wypoczynku, gdyż specjalnie dla nich przygotowano przystanie, z których kajakami bądź łodziami kanu można wyruszyć na zwiedzanie rezerwatu. Najlepszym miejscem startowym jest Lubbenau – małe miasteczko, w którym zachowała się przyjemna starówka i kilka zabytkowych obiektów. Koniecznie trzeba zajść do którejś z restauracji, by spróbować regionalnego specyfiku, czyli kiszonych ogórków „Spreewalder Gurken”, których receptura trzymana jest od lat w tajemnicy. Dodatkowo lokalną atrakcją jest skansen lokalnego budownictwa w miejscowości Lehde – w zabytkowych zabudowaniach gospodarczych wyeksponowano meble i sprzęty codziennego użytku. Ciekawe są także pozostałości IX-wiecznego grodu Slavenburg Raddusch zaprezentowane turystom w postaci zrekonstruowanych przez archeologów umocnień.

Frankfurt nad Odrą – na bieg historii dumnie spogląda przygraniczny ośrodek miejski założony w XIII wieku, przy najważniejszych w Europie szlakach handlowych. Ważną datą w dziejach miasta był rok 1498, w którym papież Aleksander VI nadał prawo otworzenia uniwersytetu, aczkolwiek rozwój naukowy zahamował wiek XVII i szalejące zawieruchy wojenne, epidemie i kataklizmy. Miasta nie oszczędziła także II wojna światowa, której konsekwencją były naloty i silny ostrzał artyleryjski – większość zabytkowych budowli jest obecnie zrekonstruowana i przypomina o odległej historii. Frankfurt ma jednak swój urok i warto pojawić się tam nawet z krótką wizytą. Z pewnością można chwilę czasu spędzić na moście łączącym miasto z polskimi Słubicami, by z grubsza rozeznać się w topografii miasta i ruszyć na zwiedzanie monumentalnego kościoła Marienkirche – najpotężniejszej w Niemczech, gotyckiej świątyni halowej, wznoszonej przez kilkaset lat począwszy od XIII wieku. Pozostałymi cennymi budowlami godnymi turystycznej uwagi są: ratusz z efektownym frontem i galerią sztuki, gmach słynnego Uniwersytetu Viadrina, w którym kształciło się wiele znanych osobistości i najstarsza świątynia Frankfurtu – kościół Pokoju wykonany w stylu charakterystycznego dla Brandenburgii, ceglanego gotyku. Funkcję Sali Koncertowej pełni budynek klasztoru franciszkańskiego, natomiast mnóstwo ciekawych przedmiotów można zobaczyć w Muzeum Młodej Sztuki, Muzeum Kleista i Muzeum Viadrina.

Oranienburg – do miasta warto zaglądnąć z krótką wizytą, by zobaczyć barokową rezydencję wzniesioną dla Luizy Henrietty von Nassau-Oranien, żony Fryderyka Wilhelma. Kompleks budynków jest jednym z najstarszych w Brandenburgii i pochodzi z lat 1651-1655. W pełnych przepychu wnętrzach znajduje się dziś Muzeum Okręgowe i Muzeum Pałacowe, a ogrody wokół doskonale nadają się na spacer. Wynajętą łodzią albo wycieczkowym statkiem można dodatkowo dotrzeć do malowniczego łańcucha jezior Rheinsberg i tam rozkoszować się pięknem przyrody. Oranienburg skrywa także mroczne tajemnice z czasów II wojny światowej. W pobliskiej wiosce Sachsenhausen hitlerowcy utworzyli obóz koncentracyjny, którego historię opowiada Miejsce Pamięci i Muzeum Sachsenhausen.

Brandenburg – najstarsze miasto Brandenburgii, położone nad rzeką Hawelą, było przed wiekami twierdzą zachodniosłowiańskiego plemienia Hawelanów. W X wieku założono tam biskupstwo misyjne, natomiast dwa stulecia później gród zajął Albrecht Niedźwiedź i uczynił stolicą swojej marchii. Na odrestaurowanej starówce można odnaleźć kilka cennych skarbów, takich jak średniowieczna katedra – jedna z najstarszych budowli na ziemiach Brandenburgii i Stary Ratusz ze stojącym przed nim posągiem Rolanda. Warto także przespacerować się wzdłuż murów obronnych z basztami i zwiedzić Muzeum Katedralne, w którym wystawiono mnóstwo cennych zabytków związanych ze średniowieczną sztuką Brandenburgii. Zwiedzaniu miasta sprzyja malownicze położenia na wyspach rzecznych.

Cottbus – chociaż miasto położone jest z dala od utartych turystycznych szlaków, jest godne odwiedzenia z powodu przeuroczego ryneczku otoczonego barokowymi kamienicami i pałacu Branitz, w którym mieszkał jeden z najwybitniejszych, niemieckich projektantów ogrodów – Herman von Puckler-Muskau. Efekt jego wyobraźni można podziwiać w rozległym parku, przepięknie kontrastującym z pałacem, zabudowaniami dworskimi, stajniami i malowniczym jeziorkiem, na którym znajduje się wyspa w kształcie tajemniczej piramidy.

Bad Wilsnack – uzdrowiskowe miasteczko, w którym można nie tylko podreperować zdrowie, ale również obejrzeć potężny kościół św. Mikołaja będący miejscem kultu i celem pielgrzymek. Bad Wilsnack jest także doskonałą bazą wypadową do zwiedzania na rowerze, pieszo lub konno rezerwatu biosfery Flusslandschaft Elbe-Brandenburg oraz okolic zamku na wodzie Plattenburg. W rezydencji letniej służącej przed wiekami biskupom z Havelbergu odbywają się obecnie weekendowe koncerty i spektakle opowiadające o średniowieczu.

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Pałac Rheinsberg – pierwotnie był to średniowieczny zamek warowny otoczony fosą, który został przebudowany dla księcia Fryderyka w pałac z pięknymi ogrodami i budynkami dworskimi. Uroczej okolicy sprzyja romantyczna muzyka płynąca z pomieszczeń zajmowanych przez Akademię Muzyczną, która co jakiś czas organizuje dla melomanów tematyczne koncerty. Z pałacu można również dotrzeć na przystań, z której statki wyruszają w trasę po przepięknych jeziorach i kanałach stworzonych przez naturę jak gdyby specjalnie dla miłośników przyrody.

Boitzenburg – na dalekiej północy regionu Brandenburgii znajduje się przepiękny pałac otoczony fosą, który tworzy ciekawą atrakcję turystyczną wraz z młynem wodnym i ruinami klasztoru. Barokowa budowla z XVI została gruntownie wyremontowana i oferuje turystom do zwiedzania pokój myśliwski, sielankowy park pałacowy i miejsce wystaw sezonowych.

Park Narodowy Dolnej Odry – na lewym brzegu Odry znajduje się rozległy teren stanowiący część polsko-niemieckiego zespołu obszarów chronionych i mający ważne znaczenie ekologiczne. Najlepiej będą się tam czuli turyści z zamiłowaniem do podglądania dzikiego ptactwa oraz odkrywcy nieznanych terenów, które można poznawać na rowerze, pieszo lub na wyprawie łodzią po Odrze.

Blumberger Muhle – dosyć nietypowa atrakcja turystyczna w postaci multimedialnego „centrum przeżyć” może pozytywnie zaskoczyć miłośników przyrody. Można tam znaleźć mnóstwo informacji dotyczących nieznanych gatunków roślin i zwierząt, zaprezentowanych w ciekawej oprawie. Nowoczesne rozwiązania multimedialne umożliwiają podglądanie tajemnic biosfery, a ścieżki piesze pozwalają dodatkowo rozprostować kości i odczuć piękno natury na własnej skórze.

Park Muzealny Rudersdorf – Niemcy słyną z organizowania turystom nietypowych rozrywek, dlatego warto zainteresować się pełnym przygód jeep-safari po nieczynnych kompleksach przemysłowych. Na krótkiej wycieczce można poznać dziwaczne krajobrazy, zabytkowe budowle związane z przemysłem wydobywczym i tajniki kopalni odkrywkowej, powstałej w największym kamieniołomie wapiennym w Europie. Budynki przemysłowe wyglądają niemalże jak dzieła sztuki, a ciekawe opowieści przewodnika pomogą zrozumieć fascynację starymi kopalniami.

Bad Sarrow – odkryć siebie samego można w uznanym uzdrowisku solankowym i torfowym,  położonym nad przepięknym jeziorem Scharmutzel. Kuracjom odmładzającym sprzyjają rozległe kompleksy parkowe, wille w stylu domów wiejskich i nowoczesna infrastruktura oferująca najlepsze sauny, wellness, SPA i noclegi. Ponadto przyjemnie można spędzić czas w trakcie gry w golfa, tenisa, jazdy konnej czy uprawiania wszelakich sportów wodnych.

Snowtropolis – jeżeli ktoś chce pojeździć na nartach może wybrać się do Snotropolis praktycznie o każdej porze roku. Niezależnie od pogody można oddać się białemu szaleństwu w zamkniętej hali narciarskiej ze stokami o różnym nachyleniu. Oprawa rekreacyjna obiektu przygotowana jest na najwyższym poziomie, a w niebywałej atmosferze odbywają się dodatkowo różne imprezy i wydarzenia towarzyszące uprawianiu sportów. Pobyt można przedłużyć korzystając ze specjalnych miejsc noclegowych. Snowtropolis znajduje się w miejscowości Senftenberg.

Najczęściej Zadawane Pytania

Kiedy najlepiej wybrać się do Brandenburgii?
Ogólnie Niemcy są kierunkiem całorocznym, a czas podróży najlepiej dopasować do aktywnego wypoczynku, zwiedzania miast czy poszczególnych wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych. Klimat kontynentalny Niemiec oznacza, że zimy są tam mroźne, a lata gorące. Na zwiedzanie miast najlepsza jest późna wiosna i wczesna jesień. W czerwcu, lipcu i sierpniu doskonale wypoczywa się nad morzem, na pojezierzach i w górach, natomiast zimą można pojeździć na nartach. Warto pamiętać, że w miastach turystycznych i na drogach szczególnie tłoczno może być w okresach kończących długie weekendy (szczególnie Zielona Świątki, święta Wniebowstąpienie Pańskiego i Bożego Ciała).

Brandenburgia oferuje dodatkowo mnóstwo wydarzeń sezonowych. Ciekawie zapowiadają się przykładowo: Havelskie Festiwale Muzyczne, Święto Tulipanów (IV, dzielnica holenderska w Poczdamie), Święto Kwitnącego Drzewa (V, Werder), wyścigi Deutsche Tourenwagen Masters (V, EuroSpeedway Lausitz), Berlin Air Show (VI, Lotnisko Schonefeld Berlin), Poczdamska Symfonia Ogni Sztucznych (VII). W lecie (lipiec/sierpień), w ramach Lata Muzycznego Choriner Musiksommer, odbywają się ciekawe koncerty w klasztorze Chorin, a region Spreewald oferuje turystom czerwcowe Święto Spreewaldu i Święto Strzelców Lubbenau. Należy pamiętać, że to tylko niektóre z imprez organizowanych przez rozrywkową Brandenburgię.

Jaka waluta obowiązuje w Niemczech i jakie są orientacyjne ceny?
W Niemczech obowiązuje wspólna dla całej Unii Europejskiej waluta – Euro. Konsekwencją tego są nieco wyższe ceny niż w Polsce, zwłaszcza jeżeli chodzi o posiłki w restauracjach i ceny związane z infrastrukturą narciarską i turystyczną. Warto jednak przyjrzeć się sezonowym obniżkom i wyprzedażom, kiedy ceny towarów znacznie spadają i wielu turystów wybiera się do centrów handlowych specjalnie na zakupy.

Gdzie i jakie pamiątki kupić w Brandenburgii?
W Niemczech, tak samo jak w innych krajach, można nabyć ciekawe pamiątki, które mogą zasilić podróżniczą kolekcję. We wszystkich dużych miastach znajdują się dzielnice handlowe i strefy ze sklepami wyłącznie dla pieszych, a domów towarowych, galerii i sklepów branżowych nie sposób zliczyć. W większości miast odbywają się także cotygodniowe targi „Wochenmarkt”, będące skarbnicą wyszukanych pamiątek. Z pewnością warto kupić ceramikę i porcelanę (głównie porcelanowe naczynia Miśni), bogato zdobione kufle do piwa, szkło stołowe czy szlifowane naczynia ze szkła kryształowego. Interesujące są także wyroby rękodzielniczej sztuki ludowej, takie jak zabawki, lalki w strojach ludowych i całe domki dla lalek, ołowiane żołnierzyki, pluszowe misie oraz regionalne ubrania. Zawsze poszukiwane są pamiątkowe łakocie: norymberskie pierniki, ogórki konserwowe z Brandenburgii czy marcepany z Lubeki. Regionalną pamiątką jest również zegar z kukułką ze Szwarcwaldu, ludziki z ciasta ze śliwkami produkowane w Norymberdze, dziadki do orzechów z Rudaw, ser ze Szlezwika, wędliny z Ratyzbony, porcelanowe figurki Hummel-Figuren, bawarski materiał używany do szycia ubrań czy misterne koronki z Saksonii.

Jaki czas obowiązuje w Niemczech?
W Niemczech obowiązuje taki sam czas jak w Polsce.

Jak podróżować po Brandenburgii?
Najwygodniejszym sposobem podróżowania jest samochód. Sieć niemieckich autostrad jest bezpłatna i należy do najlepiej rozwiniętych w Europie. Wystarczy posiadać ważne prawo jazdy i ubezpieczenie OC, niemniej warto też wykupić ubezpieczenie Assistance na wypadek ewentualnej awarii lub kolizji. Należy pamiętać, że w niektórych niemieckich miastach zostały wprowadzone „zielone strefy”, do których wstęp mają tylko określone pojazdy na podstawie specjalnych plakietek przyznawanych w zależności od normy emisji spalin (szczegółowe informacje na www.berlin.msz.gov.pl). Warto pamiętać, że niemiecka policja jest bardzo rygorystyczna, jeżeli chodzi o kierowców.

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Również podróżowanie pociągiem jest szybkie i przyjemne, dzięki rewelacyjnie rozbudowanym liniom EuroCity, InterCity i InterCity Express. Pociągi są bardzo szybkie, wygodne, punktualne, ale drogie. Znacznie tańsze jest podróżowanie pociągami regionalnymi. Przed wybraniem kolei warto zapoznać się ze wszystkimi dostępnymi zniżkami dla turystów i kartami ułatwiającymi podróżowanie. Transport autokarowy jest także doskonale zorganizowany, a podróżni mogą liczyć na mnóstwo połączeń do wszystkich największych miast oraz na regionalną komunikację w poszczególnych landach. W niektórych regionach turystycznych działają także specjalne autobusy kursujące wzdłuż najpopularniejszych szlaków. Nieograniczone możliwości oferują również niemieckie linie lotnicze łączące regularnymi lotami wszystkie największe miasta. Czasami może okazać się, że przelot samolotem jest tańszy niż podróż koleją.

Region rozciąga się w promieniu 100 km wokół Berlina, dlatego sieć komunikacyjna jest rozwinięta na najwyższym poziomie i nie ma problemów z podróżowaniem drogą lądową, powietrzną czy nawet wodną. Przez Brandenburgię przebiega gęsta sieć autostrad prowadząca do każdej granicy landu, a Poczdam, Chociebuż, Wittenberg i inne miasta regionu dysponują bezpośrednimi, dalekobieżnymi połączeniami kolejowymi i autobusowymi z Europą. Z Berlina wyrusza również doskonale zorganizowana komunikacja regionalna, a do Poczdamu łatwo dojechać pociągiem ze wszystkich większych miast Niemiec. Wypożyczalnie samochodów funkcjonują przy wszystkich najważniejszych lotniskach oraz w najważniejszych miastach Brandenburgii. Należy jednak pamiętać, że drogi regionalne w niektórych zakątkach mogą być wąskie i kręte.

Jakie są ograniczenia celne w Niemczech?
Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE, co oznacza w praktyce, że rzeczy osobiste i sprzęt na własny użytek nie podlega ograniczeniom celnym. W przypadku towarów można wwozić i wywozić do 800 szt. papierosów, 400 szt. cygaretek, 200 szt. cygar, 1 kg. tytoniu, 10 l spirytusu, 20 l mocniejszego alkoholu, 90 l wina i 110 l piwa. Warto pamiętać, że kontrola celna może być prowadzona na terenie całego kraju.

Jakie dokumenty są potrzebne w razie konieczności skorzystania ze służby zdrowia w Niemczech?
W nagłych przypadkach turyści z Polski objęci są bezpłatną podstawową opieką medyczną. Opłaca się jednak wykupić polisę ubezpieczenia podróżnego, która w razie potrzeby umożliwi pokrycie kosztów bardziej zaawansowanego leczenia i transport medyczny. Jeżeli posiadamy ubezpieczenie prywatne należy zapoznać się z jego warunkami, gdyż w większości przypadków ubezpieczeniem objęte są koszty leczenia powyżej pewnych kwot, które należy samemu opłacić. Przed wyjazdem za granicę dobrze jest jednak w oddziale wojewódzkiego NFZ złożyć wniosek o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, która jest dowodem posiadania takiego ubezpieczenia. Warto także pamiętać, że EKUZ nie zapewnia pokrycia kosztów specjalistycznego transportu medycznego do Polski, ani też transportu zwłok, dlatego wskazane jest wykupienie dodatkowego prywatnego ubezpieczenia. Więcej informacji na stronie: www.nfz.gov.pl.

Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach i przestrzegać podstawowych zasad higieny. Turyści powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, ewentualnie gotowaną co najmniej 10 min. Szczepienia ochronne nie są wymagane, ale przed wyjazdem warto sprawdzić czy nie są zalecane sezonowo i profilaktycznie zaszczepić się przed wskazanymi chorobami. Poszczególne zalecenia sanitarne pozwalające uniknąć zachorowania na różne choroby dostępne są na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej: www.pis.gov.pl

Ważne informacje MSZ

Dokumentem uprawniającym do wjazdu i wyjazdu z Niemiec tak jak i innych krajów Unii Europejskiej jest dowód osobisty lub paszport. Na terenie Niemiec bez wizy można przebywać 90 dni, a okres ważności paszportu nie może być krótszy niż dozwolony czas pobytu.

Szczegółowe i aktualne informacje można znaleźć na stronie MSZ: www.msz.gov.pl lub na stronie ambasady polskiej w Berlinie: www.berlin.msz.gov.pl

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Federalnej Niemiec
Niemcy, Berlin, Lassenstr. 19-21, 14193
Tel.: +49 1637887676 Tel.: +49 30 22 313 201 Tel. dyżurny: +49 30223130 Faks: +49 3022313155
berlin.amb.sekretariat@msz.gov.pl
www.berlin.msz.gov.pl

Tresc opisow dostarczana przez merlinx.

Instytut Polski w Berlinie
Niemcy, Berlin, Burgstrasse 27, 10178
Tel. dyżurny: +49 30 2475810 Faks: +49 30 24758130
berlin.ip.sekretariat@msz.gov.pl
berlin.polnischekultur.de

Wydział Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Berlinie
Niemcy, Berlin, Richard-Strauss-Str. 11, 14193 Berlin-Grunewald
Tel.: +49 30 22 313 0 Tel. dyżurny: +49 30 22 313 201 Faks: +49 30 22 313 212
www.berlin.msz.gov.pl

Dolna Saksonia

Hesja

Meklemburgia

Nadrenia

Saksonia

Szlezwik

Tropical Islands

Niemcy: Alpy Bawarskie , Baden , Bawaria , Berlin , Brandenburgia , Dolna Saksonia , Hesja , Meklemburgia , Nadrenia , Saksonia , Szlezwik , Tropical Islands

Wybierz region Alpy Bawarskie , Baden , Bawaria , Berlin , Brandenburgia , Dolna Saksonia , Hesja , Meklemburgia , Nadrenia , Saksonia , Szlezwik , Tropical Islands